قانون در مقابل جرم دو نهاد متفاوت با مجازات پیش بینی کرده است ، که به آنها اقدامات
تأمینی و تربیتی گفته می شود . اقدامات تأمینی معموالً در مواقعی که مرتکّب حالت خطرناک
یا حالت مزمن داشته باشد مورد استفاده قرار می گیرد . تجربه نشان داده است پاره ای از
مجرمان(مجرمان به عادت ، مجرمان مبتال به امراض روحی و روانی )از درک واقعیت فلسفه
مجازات عاجزند وآثار ارعابی آنرا احساس نمی کنند ، بنابراین به فعالیّت های بزهکارانه خود
ادامه خواهند داد ودفاع جامعه در مقابل چنین افرادی منحصراً بااعمال مجازات تأمین نمی گردد.
این اقدامات گاهی نسبت به مجانین برای حفظ جامعه از خطرات آنها وگاهی نسبت به
مجرمین خطرناک اعمال می شود مثالً ممکن است اقدام تأمینی در مورد اراذل و اوباش اعمال
شود. اقدامات تربیتی نیز اقداماتی است که نسبت به دسته خاصی از مجرمین اعمال می
شود و جنبه آموزشی ، اصلاحی و ارشادی دارند . این تدابیربیشتر نسبت به اطفال و نوجوانان
بزهکار اجرا می شوند ؛برای مثال نگهداری این کودکان و نوجوانان در کانون اصلاح و تربیت
و فرستادن آنها به مؤسسه آموزشی و فرهنگی به منظور تحصیل و حرفه آموزی اقدامات
تربیتی محسوب می شوند. البتّه در مورد مجرمین دیگر نیز اقدامات تربیتی اعمال می شود. برای
مثال در تعویق مراقبتی دادگاه می تواند دستوری مبنی بر گذراندن دوره یا دوره های خاص
آموزش ویادگیری مهارتهای اساسی زندگی یا شرکت در دوره های تربیتی ،اخلاقی ، مذهبی
،تحصیلی یا ورزشی مقرّر کند .این اقدامات و مجازات ها ،هردوبه دنبال هدف واحدی یعنی
پیشگیری از انجام جرم واصلاح بزهکاران هستند امّا راه های رسیدن به این اهداف در آنها
متفاوت است .در این اقدامات مانند مجازات ها باید اصل قانونی بودن رعایت شود.