نکته 1
بخش اول: کلیات
فصل اول: تعریف آیین دادرسی کیفری و اصول حاکم بر آن
نکته 1: در تعریف آیین دادرسی کیفری در قانون جدید، جایی برای پیشگیری از ارتکاب جرم وجود ندارد و آیین دادرسی کیفری پس از ارتکاب جرم به اجرا در میآید.
نکته 2
نکته 2: آیین دادرسی کیفری تنها به مجازات مرتکب نمیپردازد؛ بلکه در این قانون تمهیدات لازم برای میانجیگری و برقراری صلح میان طرفین نیز اندیشیده شده است.
نکته 3
نکته 3: با پایان یافتن دادرسی کیفری، اجرای این قانون پایان نمییابد؛ بلکه اجرای رأی نیز بر مبنای مقررات این قانون به عمل میآید.
نکته 4
نکته 4: قانون آیین دادرسی کیفری جدید، در کنار الزام به رعایت حقوق بزهدیده و جامعه، به حقوق متهم نیز توجه دارد.
نکته 5
نکته 5: اختیارات مقام قضایی و اختیارات ضابطان دادگستری بیحدوحصر نیست؛ بلکه مقررات قانون آیین دادرسی کیفری آن را محدود و مقید مینماید.
نکته 6
نکته 6: در کنار اصل قانونیبودن جرم و مجازات، ماده 2 قانون آیین دادرسی کیفری، صراحتاً اصل قانونیبودن دادرسی کیفری را بیان میدارد. بنابراین علاوه بر اینکه قضات در صدور آرای خود باید مستند به قوانین عمل نمایند، تمامی اقدامات آنها نیز باید در چارچوب قانون و مستند به آن به عمل آید.
نکته 7
نکته 7: همه افراد دارای شرایط مساوی در برابر قانون مساوی محسوب شده و قانون بهصورت یکسان برایشان به اجرا در میآید. آیین دادرسی کیفری ملزم به تضمین حقوق طرفین دعوی است.
نکته 8
نکته 8: یکی از ابتداییترین وظایف مقام قضایی، رسیدگی به دعاوی در کوتاهترین زمان ممکن است. مقامات قضایی در این راستا باید از اقداماتی که موجب اطاله دادرسی میشوند، بپرهیزند.
نکته 9
نکته 9: مراجع قضایی باید با بیطرفی و استقلال به انجام وظایف خود بپردازند؛ منظور از بیطرفی، نفی جانبداری نسبت به اصحاب دعوا و منظور از استقلال، نفی نفوذپذیری مراجع قضایی در مقابل فشارهای بیرونی است.
نکته 10
نکته 10: در حقوق کیفری، همه افراد در پناه اصل برائت قرار دارند و نیازی به اثبات بیگناهی خود ندارند. این اصل موجب میگردد که بار اثبات ادعا به عهده شاکی یا دادستان قرار گیرد.
نکته 11
نکته 11: برای انجام اقداماتی که محدودکننده یا سالب آزادی افراد است یا موجب ورود به حریم خصوصی افراد میگردد، اولاً لازم است حکم قانونی وجود داشته باشد و ثانیاً مقام قضایی بر آن نظارت داشته باشد و ثالثاً مقررات مربوطه رعایت گردد.
نکته 12
نکته 12: در جریان تحقیقات مقدماتی همواره باید کرامت و حیثیت افراد محترم شمرده شود و در مظان اتهام قرارگرفتن افراد نمیتواند دستاویزی برای خدشهدارنمودن کرامت و حیثیت افراد باشد.
نکته 13
نکته 13: برخی از حقوق دفاعی متهم بهموجب قانون آیین دادرسی کیفری عبارتند از:
حق سکوت، حق اطلاع از عنوان اتهامی و ادله موجود، حق استفاده از معاضدت وکیل، حق برابری در مقابل قانون، حق برخورداری از دادرسی بیطرفانه و مستقل، حق رسیدگی به اتهام در سریعترین زمان ممکن و...
نکته 14
نکته 14: تفهیم اتهام به متهم باید در اسرع وقت به عمل آید.
نکته 15
نکته 15: تفهیم اتهام به معنی بیان عنوان اتهامی بهگونهای است که برای متهم قابل فهم باشد. در همین راستا متهم باید از ادله موجود نیز مطلع گردد.
نکته 16
نکته 16: اگر متهم شخص حقوقی باشد، اتهام به نماینده او تبیین میگردد.
نکته 17
نکته 17: بهتصریح ماده 5 قانون آیین دادرسی کیفری باید از حقوق دفاعی مذکور در این قانون بهرهمند شود؛ ماده 5 مورد بحث در خصوص آگاهساختن متهم از این حقوق تصریحی ندارد.
نکته 18
نکته 18: قانون آیین دادرسی کیفری نه تنها برای متهم و بزهدیده حقوقی در نظر گرفته است، بلکه برای شهود و سایر افراد دخیل در فرآیند دادرسی کیفری نیز حقوقی در نظر گرفته است.
نکته 19
نکته 19: قانون آیین دادرسی کیفری لزوم رعایت حقوق متهم، بزهدیده، شهود و سایر افراد دخیل در فرآیند دادرسی را مورد اشاره قرار داده است؛ بدون اینکه متولی این امر را مشخص نماید.
نکته 20
نکته 20: قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 تا پیش از تصویب قانون آیین دادرسی فاقد ضمانت اجرا بود. ماده 7 قانون آیین دادرسی کیفری ضمانت اجرای تخطی از مقررات این امر را مشخص نموده است.
نکته 21
نکته 21: رعایت قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 در تمام مراحل دادرسی کیفری اعم از تحقیق، تعقیب، دادرسی، اعتراض به آرا و اجرای حکم لازم دانسته شده است.
نکته 22
نکته 22: تمام مقامات قضایی، ضابطان دادگستری و سایر اشخاصی که در فرآیند دادرسی مداخله دارند ملزم به رعایت قانون، احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 هستند.
نکته 23
نکته 23: در صورتی که تخطی از مقررات موجود در قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی ضمانت اجرایی بیش از آنچه در ماده 570 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات داشته باشد، به همان مجازات محکوم خواهد شد.
نکته 24
نکته 24: در صورتی که تخطی از مقررات موجود در قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی موجب ورود خسارت به افراد دخیل در فرآیند دادرسی شود، فرد خاطی ملزم به جبران خسارت خواهد بود.
نکته 25
نکته 25: بهموجب بند 1 قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 کشف و تعقیب جرائم و اجرای تحقیقات و صدور قرارهای تأمین و بازداشت موقت میباید مبتنی بر رعایت قوانین و با حکم و دستور قضایی مشخص و شفاف صورت گیرد و از اعمال هرگونه سلایق شخصی و سوءاستفاده از قدرت و یا اعمال هرگونه خشونت و یا بازداشتهای اضافی و بدون ضرورت اجتناب شود.
نکته 26
نکته 26: بهموجب بند 2 قانون، احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 محکومیتها باید برطبق ترتیبات قانونی و منحصر به مباشر، شریک و معاون جرم باشد و تا جرم در دادگاه صالح اثبات نشود و رأی مستدل و مستند به مواد قانونی یا منابع فقهی معتبر (در صورت نبودن قانون) قطعی نگردیده اصل بر برائت متهم بوده و هرکس حق دارد در پناه قانون از امنیت لازم برخوردار باشد.
نکته 27
نکته 27: بهموجب بند 3 قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 محاکم و دادسراها مکلفند حق دفاع متهمان و مشتکیعنهم را رعایت کرده و فرصت استفاده از وکیل و کارشناس را برای آنان فراهم آورند.
نکته 28
نکته 28: بهموجب بند 4 قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 با دادخواهان و اشخاص در مظان اتهام و مرتکبان جرائم و مطلعان از وقایع و کلاً در اجرای وظایف محوله و برخورد با مردم، لازم است اخلاق و موازین اسلامی کاملاً مراعات گردد.
نکته 29
نکته 29: بهموجب بند 5 قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 اصل منع دستگیری و بازداشت افراد ایجاب مینماید که در موارد ضروری نیز به حکم و ترتیبی باشد که در قانون معین گردیده است و ظرف مهلت مقرره پرونده به مراجع صالح قضایی ارسال شود و خانواده دستگیرشدگان در جریان قرار گیرند.
نکته 30
نکته 30: بهموجب بند 6 قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 در جریان دستگیری و بازجویی یا استطلاع و تحقیق، از ایذای افراد نظیر بستن چشم و سایر اعضاء، تحقیر و استخفاف به آنان، اجتناب گردد.
با سلام و خسته نباشید لطفا ۳۰۰۰ نکته جزا را هم قرار دهید. با تشکر